Tonsillitis, ofwel ontstoken amandelen, kan heel vervelend zijn. In dit artikel leggen we uit wat tonsillitis precies is, waardoor het wordt veroorzaakt en hoe je het kunt voorkomen.
Tonsillitis is de medische term voor ontstoken keelamandelen. Je amandelen spelen een belangrijke rol in je immuunsysteem. Ze bevinden zich achterin de keel, waar ze als een soort poortwachters fungeren door binnendringende ziekteverwekkers te bestrijden.
Je amandelen doen hun uiterste best om te voorkomen dat je ziek wordt. Maar soms kunnen je amandelen zelf ziek worden en ontstoken raken. In dat geval spreek je van tonsillitis.
Een beter begrip van tonsillitis en de achterliggende oorzaken zal je helpen om gezond te blijven.
Wat is tonsillitis?
Tonsillitis ontstaat wanneer een of meerdere amandelweefsels ontstoken raken. Binnendringende micro-organismen zoals bacteriën of virussen kunnen deze ontsteking veroorzaken. De ontstoken keelamandelen raken opgezwollen, worden rood en voelen pijnlijk aan. In sommige gevallen zijn er zelfs bleke pusvlekjes op de amandelen te zien, een duidelijk teken van infectie.
Vaak verdwijnt de ontsteking binnen een week of twee vanzelf weer. Het is een vervelende, maar veel voorkomende aandoening. Elk jaar hebben miljoenen mensen last van ontstoken amandelen.
Enkele van de meest voorkomende symptomen van tonsillitis zijn:
- Keelpijn
- Moeite met slikken
- Hoofdpijn
- Koorts en koude rillingen
- Pijn rond de oren en/of nek
- Hoesten
- Gezwollen lymfeklieren
- Vermoeidheid
Wat is de oorzaak?
Gezien het harde werk dat je amandelen dag na dag doen, is het niet gek dat ze af en toe overbelast raken door alle ziektekiemen die ze te lijf gaan. Je amandelen kunnen worden overspoeld door dode lichaamscellen, voedselrestjes, slijm en talloze micro-organismen. Wanneer je immuunsysteem verzwakt is door een verkoudheid of griep, kunnen je amandelen hun werk minder goed doen en zijn ze zelf vatbaarder voor infectie.
Een ontsteking kan bacterieel of viraal van aard zijn. Ook je amandelen kunnen ontstoken raken door een verkoudheidsvirus of een bacterie die bijvoorbeeld keelontsteking veroorzaakt.
Kleine kinderen zijn erg vatbaar voor tonsillitis. Dit komt doordat hun immuunsysteem nog volop in ontwikkeling is en nog niet weet hoe het nieuwe ziekteverwekkers moet identificeren en bestrijden. Bovendien brengen kinderen veel tijd met elkaar door op de opvang en op school, waardoor ziektekiemen zich gemakkelijk verspreiden.
Wat is het verschil tussen keelontsteking en ontstoken amandelen?
Tonsillitis klinkt misschien als een ander woord voor keelontsteking. Maar het is niet dezelfde aandoening.
Keelontsteking wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie van een specifieke bacteriesoort, namelijk streptokokken. De bacterie dringt de keelweefsels binnen, waaronder de amandelen. Hierdoor kan tonsillitis wel een symptoom van keelontsteking zijn.
Een keelontsteking kan dus tonsillitis veroorzaken, maar dat betekent niet alle gevallen van ontstoken amandelen door streptokokken worden veroorzaakt. Tonsillitis verwijst simpelweg naar amandelen die ontstoken zijn geraakt om welke reden dan ook, of dit nu door een bacteriële of virale infectie komt.
In het geval van een keelontsteking wordt vaak antibiotica voorgeschreven. Bij tonsillitis is dit meestal niet nodig, omdat het vaak wordt veroorzaakt door een virus en vanzelf weer overgaat. Ontstoken amandelen kunnen ook gepaard gaan met symptomen die niet vaak voorkomen bij een keelonsteking, zoals hoesten, een loopneus of conjunctivitis (ook wel bindvliesontsteking of pink eye).
Dr. Jennifer Shu, een kinderarts die verbonden is aan de Amerikaanse Children’s Medical Group, zei in 2010 tegen CNN dat er slechts in één op de tien gevallen van keelpijn sprake is van een keelontsteking. Vaak zijn streptokokken dus niet de meest waarschijnlijke oorzaak, maar is een verkoudheidsvirus de boosdoener.
Dus de volgende keer dat je last hebt van opgezwollen, pijnlijke keelamandelen, onthoud dan dit: je hebt waarschijnlijk tonsillitis, maar het hoeft zeker geen keelontsteking te zijn. Als je je toch zorgen maakt over een streptokokkeninfectie, maak dan een afspraak met je huisarts.
Is tonsillitis gevaarlijk?
Ontstoken amandelen zijn niet gevaarlijk. Als je tonsillitis op zijn beloop laat, zou je je binnen een paar dagen beter moeten voelen. Tonsillitis duurt meestal niet lang, gemiddeld zo’n zeven tot tien dagen. Veel rust nemen is de sleutel tot een snel herstel.
Als je meer dan 39,5°C koorts hebt of nekpijn of keelpijn die maar niet overgaat, is het belangrijk om naar de dokter te gaan. In dat geval kan het iets ernstigers zijn dan ontstoken amandelen.
Als je vermoedt dat je een keelontsteking hebt, maak dan een afspraak bij je huisarts om je amandelen en keel te laten onderzoeken. De huisarts kan een monster afnemen om de bacterie te identificeren en zo nodig antibiotica voor te schrijven.
Hoe te behandelen
In principe gaan ontstoken amandelen vanzelf over, maar je kunt enkele dingen doen om je zo snel mogelijk beter te voelen. Probeer deze tips om tonsillitis te behandelen:
- Neem een pijnstiller om de pijn te verlichten
- Gorgel met warm zout water om je amandelen te spoelen en te kalmeren en de zwelling te verminderen
- Laat ijsblokjes in je mond smelten om het branderige gevoel te verzachten
- Slaap en drink veel
- Eet zacht voedsel dat je gemakkelijk kunt doorslikken, zoals pasta, aardappelpuree, soep en ijs
Neem contact op met je huisarts als niets lijkt te werken of als de symptomen niet verdwijnen. Je huisarts kan sterkere medicijnen voorschrijven om de pijn te verlichten.
Moeten ontstoken amandelen altijd worden verwijderd?
Nee, het is tegenwoordig niet meer zo gebruikelijk om de amandelen te laten knippen. De beste manier om tonsillitis te behandelen is door rust te nemen en de pijn te verlichten. Laat je lichaam de infectie bestrijden en maak een afspraak met je huisarts als je vermoedt dat er meer aan de hand is.
Wie kan tonsillitis krijgen?
Iedereen met keelamandelen kan tonsillitis, ofwel onstoken amandelen, krijgen. Kinderen zijn erg vatbaar voor deze aandoening omdat hun immuunsysteem nog volop in ontwikkeling is. Maar ook tieners, volwassenen en ouderen kunnen ermee te maken krijgen. Volwassenen met een verzwakt immuunsysteem of mensen die veel contact hebben met kleine kinderen, kunnen ook eerder last hebben van ontstoken amandelen.
Tonsillitis is een reactie op ziekteverwekkers. Ontstoken amandelen zijn dus slechts een reactie op een binnendringende ziektekiem en zijn op zichzelf niet besmettelijk. Maar de bacteriën en virussen die tonsillitis veroorzaken, zijn wél besmettelijk.
Hoewel je meestal niet te weten komt welke ziekteverwekker jouw keelamandelen heeft geïnfecteerd, is het verstandig om ervoor te zorgen dat je anderen niet besmet. Als je tonsillitis hebt, vergeet dan niet om je handen vaker te wassen en je mond te bedekken als je hoest of niets. Zo voorkom je dat je de ziekteverwekkers doorgeeft aan de mensen om je heen.
Tonsillitis voorkomen
Je keelamandelen werken hard om je lichaam te beschermen tegen allerlei infecties. Als ze overbeladen worden met celresten en bacteriën, lopen ze risico om ontstoken raken.
Om tonsillitis te voorkomen, is het belangrijk om je handen vaak te wassen en voldoende water te drinken. Een goede mondhygiëne is essentieel om je amandelen schoon en gezond te houden.
Poets en flos dagelijks je tanden om ziektekiemen geen kans te geven. Maak je tong schoon met een tongschraper om het laagje micro-organismen te verwijderen, zodat ze de amandelen niet kunnen infecteren. Houd je amandelen schoon en gezond door regelmatig met water te gorgelen of door ze te spoelen met een speciaal ontworpen hulpmiddel.
Haleigh, a former Registered Dental Hygienist, made a career shift to the freelance writing field in 2015. Her enthusiasm for connecting with patients and simplifying intricate concepts drives her writing. Haleigh offers her expertise in blogging and website copywriting within the medical and dental sectors.
